Nếu bạn có chút quen thuộc với thị trường tiền tệ, hẳn bạn đã từng nghe cụm từ “thị trường đang ở chế độ risk-on” hoặc ngược lại “mọi người hôm nay đang chuyển sang risk-off.” Nghe có vẻ như một mật mã chỉ dành cho giới chuyên nghiệp, nhưng thực ra logic khá đơn giản: đó là tâm lý của nhà đầu tư.
Risk-On: Khi Thị Trường Có Khẩu Vị Rủi Ro
Đối với giao dịch trong ngày và lướt sóng, đây không phải là một “công cụ bắt buộc,” nhưng để thuận tiện và bảo vệ tầm nhìn dài hạn, việc sử dụng bộ lọc ánh sáng xanh (tích hợp trong màn hình hoặc kính) là một bổ sung tốt cho chủ đề màu sắc được chọn hợp lý trong biểu đồ. Khi dòng tiền chảy mạnh vào các tài sản có lợi nhuận cao nhưng rủi ro, đó gọi là chế độ risk-on.
Điều này có nghĩa là trên thực tế:
- cổ phiếu và các chỉ số chứng khoán tăng;
- dầu, đồng và các loại hàng hóa khác trở nên đắt đỏ hơn;
- các “đồng tiền rủi ro” (AUD, NZD, CAD) tăng giá trên thị trường ngoại hối.
Lưu ý rằng:
AUD (Australian dollar) — gắn liền với hàng hóa và Trung Quốc;
NZD (New Zealand dollar) — nhạy cảm với thương mại toàn cầu;
CAD (Đô la Canada) — thường có tương quan với dầu mỏ.
Khi Nhà Đầu Tư Tìm Về “Nơi Trú Ẩn An Toàn”
Bây giờ hãy tưởng tượng tình huống ngược lại: kinh tế toàn cầu chậm lại, xung đột địa chính trị bùng phát, chiến tranh thương mại diễn ra, và các ngân hàng trung ương lớn (Fed, ECB, BoE, BoJ) thay đổi chính sách tiền tệ. Trong những giai đoạn như vậy, nhà đầu tư sẽ đóng các vị thế rủi ro và chuyển vốn tới những nơi mà họ tin là an toàn. Đây gọi là chế độ risk-off.
Khi đó dòng vốn thường chảy vào đâu?
- Vàng và trái phiếu chính phủ Mỹ bắt đầu được săn đón.
- Trong Ngoại hối, các “đồng tiền trú ẩn an toàn” tăng giá (USD, CHF, JPY).
Lưu ý rằng:
USD (Đô la Mỹ) — đồng tiền dự trữ toàn cầu;
CHF (Franc Thụy Sĩ) — được xem là tài sản an toàn ở châu Âu;
JPY (Yên Nhật) — “lá chắn” truyền thống trong thời kỳ biến động.
Trên Biểu Đồ Thì Trông Thế Nào?
Ví dụ:
Dòng thời gian:
- 26.03.2025. Trump tuyên bố sắp áp thuế, về cơ bản là quay lại cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông. Nhà đầu tư bắt đầu bán tháo cổ phiếu, khiến các chỉ số chứng khoán, bao gồm chỉ số công nghệ Nasdaq 100 (US100), giảm mạnh. Đây đánh dấu sự khởi đầu của “risk-off”, khi nhà đầu tư không còn muốn chấp nhận rủi ro.
- 02.04.2025. Trump công bố mức thuế và thời điểm áp dụng. Chế độ “risk-off” gia tăng, một đợt bán tháo lớn bắt đầu từ các nhà đầu tư và quỹ phòng hộ muốn tránh rủi ro.
- 09.04.2025. Trump tuyên bố hoãn áp thuế 90 ngày. Nhà đầu tư và các quỹ chuyển sang chế độ “risk-on” và mua vào các cổ phiếu đã giảm giá, dẫn đến sự tăng vọt của các chỉ số chứng khoán.
Chế độ Risk-On / Risk-Off
| Chế độ thị trường | Điều gì xảy ra | Thụ hưởng | Ảnh hưởng |
| Risk-On (Khẩu vị rủi ro) | Nhà đầu tư chuyển sang cổ phiếu, hàng hóa và các tài sản có lợi suất cao hơn | AUD, NZD, CAD (các đồng tiền hàng hóa), EUR, GBP, các chỉ số chứng khoán | USD, JPY, CHF (các đồng tiền trú ẩn an toàn) |
| Risk-Off (Ngại rủi ro) | Vốn chảy vào tài sản trú ẩn an toàn, nhu cầu tăng đối với trái phiếu và vàng | USD, JPY, CHF (các đồng tiền trú ẩn an toàn), Vàng, Bạc | AUD, NZD, CAD (các đồng tiền nhạy cảm với rủi ro), EUR, GBP, các chỉ số chứng khoán |
Risk-on / risk-off về bản chất là một thước đo tâm lý chung của nhà đầu tư. Đối với các nhà giao dịch, đây không chỉ là một khái niệm lý thuyết mà là một công cụ thực tiễn, giúp diễn giải hành vi thị trường và hiểu được tại sao một số tài sản lại di chuyển theo cách nhất định vào những thời điểm cụ thể. Đáng chú ý, trong những giai đoạn chuyển đổi mạnh giữa hai chế độ risk-on và risk-off, phân tích kỹ thuật truyền thống thường mất hiệu quả. Nếu chỉ dựa vào mô hình biểu đồ mà bỏ qua các yếu tố vĩ mô và địa chính trị rộng lớn hơn, khả năng duy trì lợi nhuận ổn định trên thị trường sẽ giảm đi đáng kể.