Giờ đây, khi bạn đã nắm vững các thuật ngữ cơ bản về quyền chọn, đã đến lúc tìm hiểu sâu hơn về các chiến lược giao dịch. Việc hiểu chỉ số Greek nào chiếm ưu thế trong từng chiến lược, khi nào nên bán phí quyền chọn (premium), khi nào nên mua biến động (volatility), và vị thế nào tiềm ẩn rủi ro bị thực hiện hợp đồng (assignment risk) sẽ giúp bạn xây dựng những mô hình giao dịch lặp lại hiệu quả trong nhiều kịch bản thị trường khác nhau.
Hôm nay, chúng ta sẽ cùng phân tích các chiến lược quyền chọn sau:
- Long Call
- Long Put
- Covered Call
- Chiến lược Cash-Secured Put
1. Long Call (Mua quyền chọn mua)
Đây là chiến lược cơ bản và đơn giản nhất. Bạn mua quyền chọn mua (Call) khi dự đoán giá của tài sản cơ sở sẽ tăng trong tương lai.
Lợi nhuận tiềm năng của quyền chọn mua (Call) là không giới hạn, trong khi rủi ro được giới hạn ở khoản phí quyền chọn (premium) mà bạn đã trả. Chiến lược này phù hợp khi bạn tin tưởng vào khả năng giá tài sản sẽ tăng mạnh và nhanh chóng. Nó thường được sử dụng trước các sự kiện quan trọng, chẳng hạn như báo cáo lợi nhuận doanh nghiệp hoặc các thông báo kinh tế vĩ mô có thể tác động lớn đến giá thị trường.
Các chỉ số Greek của chiến lược Long Call:
Theta luôn mang giá trị âm đối với quyền chọn mua (Call), nghĩa là quyền chọn này sẽ mất giá trị theo thời gian. Tốc độ mất giá này tăng nhanh hơn khi ngày đáo hạn đến gần, và quyền chọn mua sẽ mất phần lớn giá trị của nó trong những ngày hoặc tuần cuối cùng.
Delta luôn mang giá trị dương, tức là giá quyền chọn mua sẽ tăng khi giá cổ phiếu tăng (giả sử độ biến động không thay đổi) và giảm khi giá cổ phiếu giảm. Khi ngày đáo hạn càng gần, Delta sẽ tăng mạnh hơn, khiến quyền chọn mua trở nên nhạy cảm hơn với biến động giá của tài sản cơ sở.
Vega là một chỉ báo dương, nghĩa là sự gia tăng độ biến động (IV) sẽ có lợi cho quyền chọn mua, trong khi sự giảm độ biến động sẽ bất lợi. Vega đạt giá trị cao nhất khi giá tài sản cơ sở gần bằng giá thực hiện (strike price), khiến quyền chọn mua nhạy cảm nhất với biến động IV trong giai đoạn này.
Gamma, hay tốc độ thay đổi của Delta, có giá trị dương đối với quyền chọn mua dài hạn (Long Call) và đạt mức cao nhất gần giá thực hiện. Điều này có nghĩa là Delta sẽ thay đổi nhanh nhất khi giá cổ phiếu tiến gần đến mức giá thực hiện.
2. Long Put (Mua quyền chọn bán)
Bạn mua quyền chọn bán (Put) khi dự đoán giá của tài sản cơ sở sẽ giảm trong tương lai.
Trong trường hợp này, lợi nhuận tiềm năng cũng gần như không giới hạn (vì giá tài sản cơ sở có thể giảm về 0), trong khi rủi ro được giới hạn ở khoản phí quyền chọn (premium) đã trả. Chiến lược này phù hợp khi bạn tin tưởng rằng giá tài sản sẽ giảm mạnh và càng nhanh càng tốt. Nó thường được sử dụng trước các sự kiện quan trọng, chẳng hạn như báo cáo lợi nhuận doanh nghiệp hoặc sự kiện kinh tế vĩ mô lớn.
Các chỉ số “Greeks” cho Long Put:
Theta luôn mang giá trị âm đối với quyền chọn Bán (Put), nghĩa là giá trị của quyền chọn sẽ giảm dần theo thời gian. Tốc độ mất giá này tăng nhanh khi ngày đáo hạn đến gần, và quyền chọn Put sẽ mất phần lớn giá trị trong những ngày hoặc tuần cuối cùng.
Delta luôn mang giá trị âm, nghĩa là giá trị quyền chọn Put sẽ tăng khi giá cổ phiếu giảm (giả định biến động không đổi) và giảm khi giá cổ phiếu tăng. Khi ngày đáo hạn đến gần, Delta sẽ tăng cường độ, khiến quyền chọn Put nhạy cảm hơn với biến động giá.
Vega là một chỉ số dương, do đó mức độ biến động tăng sẽ có lợi cho quyền chọn Put, còn mức độ biến động giảm sẽ bất lợi. Vega đạt giá trị cao nhất khi giá tài sản cơ sở gần với giá thực hiện, khiến quyền chọn Put nhạy cảm nhất với biến động ngụ ý trong giai đoạn này.
Gamma, hay tốc độ thay đổi của Delta, mang giá trị dương đối với Long Put và đạt cực đại khi giá cổ phiếu gần với giá thực hiện. Điều này có nghĩa là Delta sẽ thay đổi nhanh nhất khi giá cổ phiếu nằm gần giá thực hiện.
3. Covered Call (Chiến lược Quyền chọn Mua được bảo đảm bằng cổ phiếu nắm giữ)
Covered Call là một chiến lược quyền chọn cơ bản khác, hướng tới tạo ra thu nhập nhỏ nhưng ổn định trong khi vẫn nắm giữ cổ phiếu. Chiến lược này nên được sử dụng khi bạn không ngại bán cổ phiếu tại một mức giá nhất định, nhưng chưa vội bán ngay.
Để áp dụng chiến lược này, bạn phải đang sở hữu 100 cổ phiếu của tài sản cơ sở, hoặc mua 100 cổ phiếu nếu chưa có. Sau đó, bạn bán ra một quyền chọn Mua (Call) tại mức giá thực hiện mong muốn. Đây là hành động ngược lại với việc mua Call, và kết quả là bạn nhận được tiền thay vì phải trả tiền.
Nếu giá cổ phiếu tăng vượt giá thực hiện, quyền chọn Call của bạn sẽ bị thực hiện, và bạn buộc phải bán 100 cổ phiếu. Vì giá thực hiện thường cao hơn giá bạn mua cổ phiếu ban đầu, nên bạn vẫn có lãi, bao gồm khoản chênh lệch giá cổ phiếu và phí quyền chọn (premium) đã nhận được khi bán Call.
Nếu giá cổ phiếu không vượt qua giá thực hiện, bạn giữ lại toàn bộ khoản phí (credit) thu được từ việc bán quyền chọn Call.
Bạn có thể kiếm được một khoản “thu nhập” ổn định từ việc bán quyền chọn Mua (Call) bằng cách lặp lại quy trình này hàng tháng hoặc vài tháng một lần, tùy thuộc vào thời gian đáo hạn của hợp đồng quyền chọn.
Các chỉ số “Greeks” cho chiến lược Covered Call:
Theta luôn dương đối với quyền chọn Bán Call (Short Call). Điều này có lợi nếu bạn muốn mua lại quyền chọn Call, vì giá trị của nó giảm dần theo thời gian. Đây chính là nguồn thu phí (premium) trong chiến lược Covered Call, vì giá trị theo thời gian (time value) đại diện cho phần giá trị ngoại sinh mà bạn nhận được.
Delta luôn dương, nghĩa là chiến lược này sẽ có lợi nhuận khi giá cổ phiếu tăng (điều này không bất ngờ, vì chiến lược bao gồm việc sở hữu 100 cổ phiếu cơ sở). Tuy nhiên, tốc độ tăng lợi nhuận sẽ giảm dần khi giá cổ phiếu tăng, do quyền chọn Call bán ra bù trừ dần phần tăng giá của cổ phiếu.
Sự gia tăng biến động sẽ bất lợi cho Short Call, vì Vega luôn. Việc bán Covered Call khi biến động cao có thể mang lại lợi nhuận lớn hơn, nhưng cũng rủi ro hơn. Nếu bạn muốn mua lại quyền chọn Call, thì bạn sẽ muốn biến động giảm xuống so với thời điểm bạn bán nó.
Gamma (tốc độ thay đổi của Delta) là âm, nghĩa là Delta sẽ giảm khi giá cổ phiếu tăng.
4. Chiến lược Quyền chọn Bán có đảm bảo tiền mặt (Cash-Secured Put Strategy)
Chiến lược Cash-Secured Put là một chiến lược quyền chọn cơ bản khác nhằm mục tiêu tạo ra thu nhập nhỏ nhưng ổn định, đồng thời mang lại khả năng mua cổ phiếu cơ sở ở một mức giá nhất định. Nó tương đương với việc bán quyền chọn Put (Short Put), nhưng được gọi là Cash-Secured Put khi nhà giao dịch có đủ tiền mặt để mua 100 cổ phiếu cơ sở nếu quyền chọn bị thực hiện, thay vì sử dụng ký quỹ (margin credit).
Vì Cash-Secured Put (hoặc Short Put) là mặt đối lập của việc mua Long Put, nên thay vì có quyền bán 100 cổ phiếu ở giá thực hiện (strike price) nếu quyền chọn Put đang “có lời” (in-the-money), bạn sẽ nhận nghĩa vụ mua 100 cổ phiếu.
- Nếu giá cổ phiếu thấp hơn giá thực hiện khi đến ngày đáo hạn, quyền chọn Put bán ra (Short Put) sẽ được người nắm giữ thực hiện, và bạn sẽ bị giao (assigned). Trong trường hợp này, bạn phải mua 100 cổ phiếu với giá thực hiện, sử dụng số tiền mặt đã dự trữ sẵn, vì vậy mới gọi là “cash-secured” (được đảm bảo bằng tiền mặt).
- Nếu giá cổ phiếu không giảm xuống dưới giá thực hiện khi đáo hạn, bạn đơn giản giữ lại khoản phí (premium) nhận được từ việc bán quyền chọn Put. Nếu trước đây bạn đã từng giao dịch quyền chọn mua, bạn sẽ biết rằng chúng rất dễ mất giá trị khi đến hạn. Với Short Put, điều ngược lại xảy ra: bạn muốn quyền chọn Put mất giá trị khi đáo hạn để có thể giữ trọn phần phí.
Bạn có thể kiếm thu nhập ổn định bằng cách bán quyền chọn Put lặp lại quy trình này mỗi tháng hoặc vài tháng một lần, tùy thuộc vào thời gian đáo hạn. Nếu một lúc nào đó bạn bị giao (assigned), thì chu kỳ này chưa hẳn đã kết thúc! Có một chiến lược khác được gọi là “The Wheel”, kết hợp giữa bán Cash-Secured Put và bán Covered Call, nhằm tạo ra một vòng chu kỳ thu nhập liên tục.
Các chỉ số “Greeks” cho Short Put:
- Theta luôn dương đối với Short Put. Điều này có lợi nếu bạn muốn mua lại quyền chọn Put, vì nó sẽ mất giá trị theo thời gian. Đây chính là nguồn lợi nhuận (premium) cho Short Put, bởi giá trị thời gian thể hiện khoản phí bên ngoài mà bạn nhận được.
- Delta luôn dương, nghĩa là chiến lược sẽ có lãi khi giá cổ phiếu tăng. Tuy nhiên, tốc độ tăng lợi nhuận sẽ chậm lại khi quyền chọn Put trở nên “out-of-the-money”, vì khi đó khả năng nó hết hạn vô giá trị rất cao, và bạn sẽ giữ trọn khoản phí premium.
- Sự gia tăng biến động sẽ gây bất lợi cho Short Put, vì Vega luôn âm. Bán Cash-Secured Put khi biến động cao có thể mang lại lợi nhuận cao hơn, nhưng rủi ro cũng lớn hơn. Nếu bạn muốn mua lại quyền chọn Put, bạn cần biến động giảm so với lúc bạn bán ra.
- Gamma (tốc độ thay đổi của Delta) là âm, nghĩa là Delta sẽ giảm khi giá cổ phiếu tăng.
Lưu Ý Cho Người Mới Bắt Đầu Khi Bán Quyền Chọn
Mặc dù Covered Call và Cash-Secured Put thường được giới thiệu là chiến lược “an toàn” hoặc “thận trọng”, nhưng người mới giao dịch quyền chọn cần hiểu rõ rằng hai chiến lược này đều liên quan đến việc bán quyền chọn, và không nên áp dụng ở giai đoạn đầu khi bạn mới học giao dịch quyền chọn.
Lý do:
- Rủi ro bị giao (Assignment) và Nghĩa vụ: Khi bạn bán quyền chọn (dù là Call hay Put), bạn nhận nghĩa vụ, chứ không phải quyền lợi. Rủi ro bị giao (Assignment) – tức là bị buộc phải mua hoặc bán cổ phiếu cơ sở – sẽ phát sinh, đồng thời kèm theo yêu cầu ký quỹ phức tạp.
Đối với người mới, việc phải xử lý nghĩa vụ bất ngờ này có thể gây căng thẳng tài chính nghiêm trọng và khó hiểu. - Hiệu quả về Ký quỹ & Vốn: Cả hai chiến lược đều yêu cầu một lượng vốn đáng kể. Chiến lược Covered Call (Bán quyền chọn mua có bảo đảm bằng cổ phiếu) yêu cầu bạn sở hữu sẵn 100 cổ phiếu, trong khi chiến lược Cash-Secured Put (Bán quyền chọn bán được bảo đảm bằng tiền mặt) yêu cầu bạn phải dự trữ đủ tiền mặt để mua 100 cổ phiếu. Điều này khiến một lượng lớn vốn bị “đóng băng”, không thể sử dụng cho các chiến lược đơn giản và giới hạn rủi ro hơn (như Long Call hoặc Long Put) — những chiến lược chỉ tập trung vào việc học cách dự đoán hướng đi và thời điểm của thị trường.
- Tiếp xúc với Vega âm: Khi bạn bán quyền chọn, vị thế của bạn sẽ có Vega âm. Điều này có nghĩa là khi độ biến động ngụ ý (implied volatility) bất ngờ tăng mạnh (thường xảy ra khi thị trường sụp đổ hoặc phản ứng với tin xấu), quyền chọn bạn đã bán sẽ mất giá trị, gây ra khoản lỗ tạm thời lớn trên giấy tờ — điều này có thể khiến người mới cảm thấy hoang mang.
Tóm lại: Hãy bắt đầu bằng việc mua quyền chọn (Long Call hoặc Long Put) để hiểu cách các Greek ảnh hưởng đến giá trị quyền chọn, nhận biết rủi ro của bạn được giới hạn ở đâu, và tránh phải lo lắng về margin call. Hãy để việc bán quyền chọn (bán premium) cho giai đoạn sau, khi bạn đã quen với việc quản lý ký quỹ và rủi ro bị giao hàng.